لبنان روزهای ملتهبی را به خود می بیند. آتش بحران دامنه دار سوریه-همسایه لبنان- دامن این كشور را نیز گرفته و شرایط نگران كننده ای را برای آن رقم زده است.

مناطق شمالی لبنان و به طور مشخص شهر طرابلس طی روزها و هفته های اخیر شاهد درگیری های خشونت بار و خونباری بوده است. دعوای اصلی در این منطقه، بر سر وضعیت كشور همسایه یعنی سوریه است؛ عده ای كه عمدتا از میان علوی های لبنان هستند همنوا با دولت حاكم در سوریه و در مقابل عده ای نیز كه بیشتر آنها از میان اهل تسنن هستند، آشكارا خواستار سقوط دولت سوریه هستند.

دو كشور لبنان و سوریه دست كم در سه دهه اخیر همواره بر وضعیت یكدیگر تاثیر داشته اند. سوریه در دهه 1990 میلادی و به دنبال جنگ های داخلی در لبنان و ضعیف بودن ارتش این كشور، عملا قیمومت لبنان را برای سال ها در دست داشت و اصلی ترین كشور خارجی تاثیر گذار بر فرایند سیاسی و امنیتی این كشور محسوب می شد.

اما قتل رفیق حریری نخست وزیر اسبق لبنان در سال 1383 و تحولات پس از آن باعث شد سوریه حضور نظامی خود را خاتمه بدهد. خروج ارتش سوریه از لبنان اما پایان مناقشه بر سر سوریه و نقش آن كشور در لبنان نبود.

اینك كه قریب به هفت سال از آن زمان می گذرد، فاكتور سوریه همچنان یكی از اصلی ترین عوامل در آرایش سیاسی در لبنان است؛ چه اینكه تقسیم كنونی نیروهای سیاسی به 8 مارسی ها و 14 مارسی ها اساسا بر محور حمایت و مخالفت با سوریه شكل گرفته است.

بر همین اساس، اوج گیری بحران در سوریه، شكاف میان گروه های سیاسی و نیز طوایف لبنان را بیش از پیش كرد و نوعی جدایی میان آنها انداخت. در این میان طبیعی است كه نیروهای سیاسی مخالف سوریه و بیشتر جامعه اهل سنت لبنان از مخالفان بشار اسد در سوریه حمایت كرده اند و در مقابل نیروهای سیاسی حامی دولت این كشور و بیشتر جامعه شیعیان و نیز بخش زیادی از مسیحیان لبنان نیز از دولت بشار اسد در برابر مخالفانش حمایت كرده اند.

تا مدت ها این شكاف به صورت اعلام مواضع دو طرف دیده می شد اما به مرور شدت این اختلاف ها بیشتر شد، تا اینكه از حدود یك ماه پیش درگیری های خشونت باری میان دو طرف شكل گرفت؛ هرچند كه بیشتر این درگیری ها در مناطق شمالی لبنان و شهر طرابلس محدود بوده است.

بر این اساس درگیری های گسترده ای میان دو محله اصلی شهر طرابلس یعنی جبل المحسن (هوادار بشار اسد) و باب التبانه (مخالف بشار اسد) شكل گرفته كه بر اثر آن دهها نفر كشته و زخمی شده اند.

یكی دیگر از رویدادهایی كه لبنان را به بحران سوریه درگیر كرده، گروگان گرفته شدن شهروندان لبنانی در سوریه توسط مخالفان مسلح دولت این كشور بوده است. سه هفته پیش یك گروه مسلح تروریستی در منطقه حلب سوریه، با هجوم به یك اتوبوس زایران لبنانی كه از زیارت امام رضا(ع) در ایران در حال بازگشت به لبنان بودند، 11 تن از این زایران را ربودند.

گفته می شود این ربوده شدگان، در خاك سوریه و در جایی نزدیك مرز تركیه نگهداری می شوند و تلاش های مسئولان لبنانی و تركیه ای به منظور آزادی این افراد ادامه دارد.

بسیاری از سیاستمداران و دولتمردان كنونی تلاش می كنند تا با اتخاذ مواضع میانه مانع از تحت تاثیر قرار گرفتن لبنان از بحران كنونی در سوریه شوند.

در این رابطه نبیه بری رییس مجلس لبنان یكشنبه گذشته در یك كنفرانس مطبوعاتی با اشاره به سیاست دور نگه داشتن این كشور از پیامدهای بحران سوریه تصریح كرد: موضع ما و جریان هشت مارس دولت، نسبت به اوضاع جاری سوریه، اجرای سیاست دورنگه داشتن لبنان از پیامدهای سوریه است ولی برخی اجرای این سیاست را علیه مردم سوریه در حمایت از نظام این كشور قلمداد كرده اند و این امر صحیح نیست.

وی همچنین تاكید كرد كه آنچه در سوریه می گذرد، امور داخلی آن كشور بوده و به دولت آن كشور مربوط می شود چراكه این مشكلات باید با گفت وگو و تفاهم حل شوند.

با این وجود بسیاری معتقدند جریان مخالف دولت در لبنان (14 مارس) خلاف سیاست كنونی دولت حركت می كند و تلاش می كند در جهت پیشبرد اهداف سیاسی خود، وضعیت این كشور را بیش از پیش تحت تاثیر اوضاع سوریه قرار دهد.

گفته می شود در فرایند قاچاق سلاح از مرزهای لبنان به سوریه برای كمك به مخالفان مسلح این كشور، برخی از نیروهای جناح 14 مارس دست داشته اند. البته بسیاری از 14 مارسی ها بارها بر ضرورت حمایت از مخالفان مسلح سوریه سخن گفته اند.

در این میان برخی معتقدند یكی از عوامل اصلی كشاندن بحران سوریه به لبنان، كشورهای خارجی مخالف دولت دمشق هستند. بر این اساس گفته می شود پس از آنكه تلاش های ماه های اخیر این كشورها در براندازی نظام سوریه با ناكامی روبرو شده، این كشورها درصددند تا با گسترش دامنه بحران به منطقه، زمینه دخالت های بیگانه را به نام تامین امنیت در منطقه و سوریه فراهم كنند.

آنچه مهم است این است كه درگیری های داخلی و طایفه ای در لبنان، رهاوردی جز ناامنی برای این كشور نخواهد داشت و هیچ یك از طرف های درگیر برنده این نزاع نخواهد بود. چه بسا با گسترش ناآرامی ها در لبنان زمینه برای دخالت بیگانگان فراهم می شود.

روز گذشته نشست موسوم به گفت و گوی ملی میان گروه های سیاسی لبنانی برگزار شد. هدف از این نشست كه به دعوت میشل سلیمان رییس جمهوری لبنان برپا شد، هماهنگ كردن و نزدیك نمودن دیدگاه گروه های لبنانی در مورد مسائل كلان این كشور بود. از جمله توافق های صورت گرفته در مورد مسائل مرتبط با بحران سوریه در این نشست، تاكید بر ضرورت پایبندی به اصل گفت وگو و آرامش امنیتی، سیاسی و رسانه ای و توافق درباره موضوعات مشترك، تاكید بر ثبات و صلح و پرهیز از خشونت و فتنه در كشور و یافتن راه حل سیاسی برای تحقق این هدف و مخالفت با ایجاد منطقه حائل میان لبنان و سوریه و ضرورت كنترل اوضاع مرزهای دو كشور به منظور جلوگیری از قاچاق سلاح و افراد مسلح به سوریه، بود.

به نظر می رسد تنها راه حل برای مهار بحران در لبنان رایزنی گروه های سیاسی این كشور باشد. تردیدی نیست كه توفیق گروه های لبنانی در اجرا كردن توافق های صورت گرفته می تواند نقش موثری در مهار ناآرامی ها در لبنان و جلوگیری از ورود این كشور به مناقشات دامنه دار داشته باشد.

تحقیق**9930**1358